Fotoğrafçılık'ta Etik ve Eleştiri Ne olmalıdır?
Etik kelimesini kelime anlamı "Etik veya en yalın tanımıyla töre bilimi. Etik terimi Yunanca ethos yani "töre" sözcüğünden türemiştir. Etiğin batı geleneği zaman zaman ahlak felsefesi olarak da anılmıştır.Türkçe ahlak bilimi olarak da anıldığı olmuştur. Ayrıca Türkçe'de etik sözcüğü ahlak sözcüğüyle eş anlamlı olarak da kullanılır. Halkın kendi kendine oluşturduğu hiçbir yazılı metine dayanmayan kanunlara Etik Kanunları denir.(Kaynak: Etik Nedir? Etik Anlamı ve Hakkında Bilgi)
Görüleceği üzere Etik kelimesi yazılı olmayan ahlak kurallarını, herkesçe kabul edilmiş durumu ifade eder.
Özellikle sosyal medyanın gelişmesi cebimize kadar girmesi ile gelişen teknoloji etik kelimesini göz arda edilmesine sebebiyet vermektedir. Özellikle Facebook, Twitter ve benzeri fotoğraf sitelerinden de anlaşılacağı üzere, gönderilen her fotoğraf beğenme ve beğenmeme durumuna göre insanlarda olumlu veya olumsuz etki yaratmaktadır. Kaldı ki bu tür sitelerde beğeniler insanlar tarafından sürekli takip edilmekte, hatta yapılan eleştiriler dahi savunma kelimeleri kullanılarak püskürtülmektedir.
Fotoğraf amaç olarak bir hobidir. Tabi ki kazanç elde etme gayesi olarak uğraşan dostlarımız da mevcut. Ancak genel anlamda insanların bir sanat dalı olarak gördüğü ve zaman geçirme anlamında kullandığı bir sanattır. Ancak her fotoğraf sana eseri midir? veya her fotoğraf eser midir? Eser sorusuna cevaben "Emek sonucu ortaya konan ürün, yapıt" Kelime anlamı olarak ortaya çıkmaktadır. Hukuki açıdan eser ise "5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 1/B-a maddesinde sahibinin hususiyetini taşıyan ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserlerinden oluşan fikir ve sanat mahsullerine "eser" deneceği ifade olunmuştur. Bu tanım uyarınca bir fikri ürünün eser sayılması için meydana getirenin özelliklerini yansıtması ve kanunda sayılan eser kategorilerinden birine dahil olması gerekmektedir." denmektedir.
- O halde etik kural gereği her fotoğraf emeğe göre Eser sayılırken, Hukuki açıdan her fotoğraf eser kategorisine girmemektedir.
Konumuzu değiştirip farklı açılardan bakıldığında ve her fotoğraf eser sayıldığı varsayımı kabul edilecek olursa, eleştiri boyutu tartışılması gereken bir husustur.
Eleştiri kelime anlamı olarak "..bir kişi, eser ya da konuyu doğru ve yanlışlarını göstererek anlatmak amacıyla yazılan kısa metinlerdir.." Yani eleştirinin yapıcı ve yıkıcı boyutları olabilmektedir. Özellikle üst kısımda da belirtildiği gibi sosyal medya ve fotoğraf sitelerinde ortaya çıkan fazlaca kirlilik nedeniyle eleştiri boyutunu aşan söylemler ve cümleler kullanılmakta karşı tarafça da hemen cevap verilmekte tartışma başlamaktadır. Bana göre eleştiri boyutu iyi ölçülmesi özellikle paylaşılan fotoğrafın kamuya ait olduğu farkedilmeli, yapılan eleştirilere olumlu cevap verilerek eksiklikler fazlalıklar görülmesi gerekmektedir.
Şahsım olarak yaptığım 1 - 2 eleştiriye aldığım cevaptan sonra korkarak artık kimsenin fotoğrafına ne yorum ne eleştiri yapmaktadır. Çünkü korkmaktayım. Kaldı ki serinkanlı olma yerine, ağır sözler kullanılarak cevap gelmektedir. Her sanatta olduğu gibi fotoğraf sanatında da aşırı kirlenme yozlaşma had safhadadır.
Ya paylaşma ya da serinkanlı olunmalıdır..
Dipnot: Işığınız Bol Olsun..
